1. Funkcjonujące w Polsce systemowe rozwiązania w zakresie powszechnej edukacji muzycznej są nienowoczesne i nieadekwatne do potrzeb, co wyraża się poprzez: 

• brak otwartości programowej w stosunku do zainteresowań i potrzeb muzycznych uczniów
• niezauważenie zmian technologicznych i kulturowych, które dokonały się ciągu ostatnich lat.
• niesłuszne eksponowanie wyłącznie jednej drogi kształcenia muzycznego dla wszystkich uczniów;
• brak koncepcji pełnego cyklu kształcenia od przedszkola po uniwersytet; 
• brak atrakcyjnej oferty dla uczniów uzdolnionych muzycznie, którzy nie zamierzają uczęszczać do szkół muzycznych; 

2. Klasy I – III
Szczególnie ważnym błędem obecnego systemu edukacji w zakresie muzyki jest brak kwalifikowanych, praktycznych zajęć muzycznych w klasach I – III, tj. w wieku decydującym o rozwoju muzycznym człowieka. Mimo wyodrębnienia 95 godzin na muzykę na tym etapie kształcenia nie można mówić o znaczącej poprawie, ponieważ niekompetentni muzycznie nauczyciele nauczania zintegrowanego nie są w stanie przeprowadzić właściwych zajęć muzycznych, niezbędnych dzieciom w tym wieku. Z badań nad rozwojem muzycznym człowieka wynika, że brak praktycznych zajęć umuzykalniających do 9 roku życia skutkuje dysfunkcją, która praktycznie uniemożliwia osiąganie później podstawowych umiejętności takich jak zaśpiewanie prostych melodii, gra na instrumencie, rozumienie muzyki, a więc uczestnictwo w kulturze muzycznej. Należy uznać tę sprawę za priorytetowy problem kultury i edukacji muzycznej w ogóle. Muzyka w niezastąpiony sposób kształci nie tylko wrażliwość, kreatywność i symboliczne myślenie, ale też współodczuwanie i współdziałanie. Badania naukowe potwierdzają znany od dawna fakt, iż czynne uprawianie muzyki zwiększa zdolności edukacyjne w ogóle. W przeciwieństwie do większości krajów Europy, Ameryki oraz takich krajów jak Japonia, Korea, Chiny w Polsce ruguje się praktyczne zajęcia muzyczne ze szkoły tak jak ruguje się specjalistów edukacji muzycznej.

3. Nauczyciele muzyki 
W dziedzinie edukacji muzycznej postulat zwiększenia ilości zajęć muzycznych w oświacie musi być sprzęgnięty z uruchomieniem procesu budowy kompetentnej kadry nauczycielskiej oraz z rozwojem pedagogiki muzycznej. Z systemu oświatowego „wypłukiwani” są specjaliści edukacji muzycznej. Zastąpili ich nauczyciele innych przedmiotów, przystosowani do uczenia muzyki na drodze bezwartościowych kursów kwalifikacyjnych m.in. z bloku przedmiotowego „Sztuka” (ich liczbę ocenia się na ponad 50%). Niskie kompetencje muzyczne tej grupy nauczycieli, uniemożliwiają im prowadzenie ciekawych zajęć muzycznych, zwłaszcza w aktywnych formach. Wspomnieć tu należy o nauczycielach nauczania zintegrowanego, których kompetencji muzycznych nie bada się ani na początku ani na końcu studiów, a w programie zajęć na uczelni mają np. 15 lub 30 godzin zajęć poświęconych muzyce, po czym otrzymują kwalifikacje do realizowania zajęć muzycznych w klasach I-III.
Brak nowoczesnego systemu kształcenia nauczycieli muzyki dla potrzeb oświaty, który reagowałby w sposób elastyczny na potrzeby rynku pracy i zmiany dokonujące się w tym zakresie; rozwiązania proponowane przez szkoły wyższe kształtują ofertę edukacyjną biorąc pod uwagę niemal wyłącznie możliwości kadrowe poszczególnych ośrodków i zupełnie lekceważą fakt niewielkiej atrakcyjności absolwentów dla rynku pracy (pomimo bardzo kosztownego kształcenia zatrudnienie znajdują jedynie nieliczni). Koncepcje kształcenia nauczycieli wypracowane w latach 60 i 70 ubiegłego wieku stanowiły istotny postęp w edukacji muzycznej. Jednak dzisiejszym absolwentom, wykształconym w oparciu o nie, trudno jest sprostać wymogom współczesnego rynku pracy. W niedostatecznym stopniu są oni przygotowani do zadań wymagających kreatywności, mobilności, a ich wiedza nie obejmuje wielu nowych dziedzin twórczości i kompetencji wynikających z rozwoju nowych technologii, które posiadają kluczowe znaczenie dla rozwoju współczesnej sceny muzycznej.

4. Lokalna edukacja muzyczna
Brak jest rozwiązań i środków pozwalających skutecznie wspierać i organizować edukację artystyczną na szczeblu lokalnym. Tymczasem w większości krajów demokratycznych o jakości i atrakcyjności oferty kształcenia muzycznego decydują rozwiązania na szczeblu lokalnym. Utrudniona współpraca instytucji kultury, w tym domów kultury z oświatą wymaga zmian legislacyjnych.

5. Szkolnictwo muzyczne
Reformy wymaga również nasze szkolnictwo muzyczne, które obecnie w zbyt małym stopniu nastawione jest na umuzykalnienie dzieci, przygotowanie ich do uczestnictwa w kulturze muzycznej i zachęcenie na aktywnego muzykowania. Kształtowane jest według anachronicznych strategii edukacyjnych i w zbyt dużym stopniu sterowane jest przez centralny system wymagań.

6. Powszechna edukacja muzyczna
Edukacja muzyczna, w szerokim tego słowa znaczeniu, obejmuje całokształt procesów związanych z muzycznym nauczaniem i wychowaniem człowieka. Na ogół traktowana jest dziś jako proces trwający całe życie, a co za tym idzie wymagający komplementarnego podejścia do problematyki jej społecznych i kulturowych uwarunkowań. Potrzebna jest refleksja na temat dotychczasowych porażek zarówno w kwestii kształcenia nauczycieli muzyki jak i nienowoczesnej metodyki i nieatrakcyjnych form prowadzenia zajęć muzycznych w oświacie. Polska pedagogika muzyczna rozwija się bowiem głównie w obszarze szkolnictwa artystycznego, a nie powszechnego (odwrotnie niż w innych krajach).

7. Stan świadomości i potrzeb muzycznych polskiego społeczeństwa
Jak wykazały prowadzone od wielu lat badania, poziom kompetencji muzycznych ogromnej większości społeczeństwa polskiego, zwłaszcza jego młodszych pokolen, kontrastując silnie z poziomem profesjonalnego wykształcenia polskich elit muzycznych, jest jednocześnie dramatycznie niższy niż określony podobnymi miarami poziom umuzykalnienia społeczeństwa innych krajów Europy i Ameryki. Co więcej, w świetle szczegółowych badań przeprowadzonych w ciągu ubiegłego roku na zlecenie MKiDN, rysuje się tendencja do dalszego, coraz szybszego obniżania tego poziomu. Na skutek małej ilości i nieatrakcyjnej formy zajęć muzycznych i związaną z tym niską ich efektywnością wyraźnemu zmniejszyło się zainteresowanie społeczne nauką muzyki. Obecnie rodzice dzieci szkolnych i przedszkolnych, nauczyciele, samorządowcy, a także szersze kręgi wykształconych ludzi, od których zależy edukacja i kultura w Polsce, nie rozumieją potrzeby powszechnej edukacji muzycznej. Bezowocne w tej sytuacji jest poleganie na zdrowych odruchach społecznych (również wolnorynkowych), które mogłyby oddolnie naprawić stan edukacji muzycznej.

            

Viola Łabanow – Jastrząb
Andrzej Białkowski